Ερχονται σχεδόν καθημερινά σε επαφή με τον πολίτη, αλλά χωρίς εκείνος να το… επιδιώξει! Η εικόνα τους, που παραπέμπει σε σιδερόφρακτους ιππότες της μεσαιωνικής Ευρώπης, προκαλεί δέος. Ο ρόλος τους είναι να αποτελούν την «αιχμή του δόρατος» της ΕΛ.ΑΣ. για την τήρηση της τάξης στην Αθήνα και όλες τις μεγάλες πόλεις… Συχνά υπερβάλλουν, χτυπώντας στο ψαχνό ή πνίγοντας μια περιοχή στα χημικά. Γι’ αυτό αποτελούν τον μισητό εχθρό κάθε λογής διαδηλωτή -από ανήλικους μαθητές ώς υπέργηρους συνταξιούχους! Όμως, πολλές φορές οι άνδρες -και οι γυναίκες- των ΜΑΤ θα ήθελαν να βρίσκονται «απέναντι». Γιατί ανήκουν κι αυτοί στη «γενιά των 700 ευρώ»!
Και μόνον η εμφάνισή τους είναι ικανή να ερεθίσει τα πνεύματα. Εννιά φορές στις δέκα, τώρα πια, η παρουσία τους σημαίνει επεισόδια -έστω και μικρής έκτασης. Στα αθέατα από το κράνος πρόσωπά τους, οι διαδηλωτές βλέπουν το προσωπείο της εξουσίας! Κι αυτό είναι που βρίζουν με τον χειρότερο τρόπο, αυτό σημαδεύουν με τις πέτρες, αυτό θέλουν να εξευτελίσουν βάλλοντας εναντίον τους με αλεύρι και γιαούρτια! Και δεν είναι μόνο οι επιθέσεις που δέχονται στους δρόμους από τους κουκουλοφόρους, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για τους ένστολους. Η επίθεση μέσα στο ίδιο τους το «σπίτι» την Τρίτη 16 Δεκεμβρίου δείχνει σε πόσο δύσκολη βρίσκονται. Η έφοδος, για δεύτερη φορά σε διάστημα δέκα ημερών, που δέχτηκε η Υποδιεύθυνση Μέτρων Τάξης στην Καισαριανή από ομάδα νεαρών με βόμβες μολότοφ δεν προκάλεσε μόνο σημαντικές υλικές ζημιές -παραδόθηκαν στις φλόγες μία κλούβα των ΜΑΤ, η οποία ήταν σταθμευμένη έξω από το κτίριο στη λεωφόρο Υμηττού, και οκτώ περιπολικά- αλλά ήταν ακόμη ένα ψυχολογικό χτύπημα για τους άνδρες της Μονάδας.
«Μπαμπά, είσαι δολοφόνος;»
Πίσω από τη βίαιη συμπεριφορά κρύβονται συνηθισμένοι άνθρωποι, νέα παιδιά που βιοποριστικοί λόγοι τα ανάγκασαν να επιλέξουν το επάγγελμα του αστυνομικού. Οι περισσότεροι τοποθετήθηκαν στα ΜΑΤ λόγω σωματικών προσόντων. Άλλοι το ζήτησαν επειδή δελεάστηκαν από το -φτωχικό, πάντως- επίδομα κινδύνου ή από το glamour που προσδίδει η εντυπωσιακή στολή!
Για τους διαδηλωτές και τα παιδιά των Εξαρχείων, οι κρανοφόροι είναι το τείχος που τους χωρίζει από την κατάλυση του συστήματος, οι υπεύθυνοι για ξυλοδαρμούς που έχουν στοιχίσει και ανθρώπινες ζωές, όπως της 43χρονης γυναίκας στη Λευκίμμη Κέρκυρας τον περασμένο Μάιο. Το μίσος γι’ αυτούς έχει τη ρίζα του σε κοινωνικά αίτια και στον πόθο για εκδίκηση απέναντι στο κράτος που τα ΜΑΤ εκπροσωπούν.
Το τίμημα που πληρώνουν οι αστυνομικοί είναι βαρύ. Όταν επιστρέφουν στα σπίτια τους, νιώθουν το μίσος ολόγυρά τους: «Δεν τολμάω να βγω από το σπίτι… Πώς να αντικρίσω τους πολίτες που με κοιτάζουν με μισό μάτι; Πώς να τους εξηγήσω ότι εγώ απλώς εκτελώ εντολές;» αναρωτιέται ο Γιάννης Τ.
Υπάρχουν όμως και πολύ χειρότερα, όπως το ότι καλούνται να λύσουν τις απορίες που έχουν τα παιδιά τους: «Ο γιος μου είναι 8 χρόνων. Μόλις γύρισα στο σπίτι, με ρώτησε αφοπλιστικά: “Μπαμπά, είσαι κι εσύ δολοφόνος;”! Τι να απαντήσω σ’ αυτό το παιδί, που ακούει τα μύρια όσα από τους συμμαθητές του;» λέει ο Γιώργος Φ.
Η εκπαίδευση
Πίσω από την κάλυψη της εξάρτυσης αλλά και κάτω από την κουκούλα ή το κασκόλ, ίσως να κρύβεται ένα γνώριμο πρόσωπο, ο εξάδελφος, ο γιος του γείτονα, ο παλιός συμμαθητής από το σχολείο. Αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει ούτε τη μία ούτε την άλλη πλευρά. Σημασία έχει μόνον ο στόχος! «Ακόμη και τη μάνα μας να δούμε απέναντι, θα πρέπει να χτυπήσουμε μας έλεγαν» τονίζει ο Μιχάλης Κ., ένας από τους πιο παλιούς στα ΜΑΤ.
Η σκληρή και διαρκής άσκηση στην οποία υποβάλλονται αποσκοπεί στο να μη διστάσουν την κρίσιμη στιγμή. Οι εκπαιδευτές τούς συμβουλεύουν να μην κοιτάζουν ποτέ πρόσωπα, αλλά μόνο χέρια και σώματα, ώστε να μην κάνουν πίσω αν δουν γνωστό! Θα προσέξατε στις πρόσφατες διαδηλώσεις ότι οι άνδρες των ΜΑΤ κοίταζαν τον… ουρανό όταν οι διαδηλωτές τους προσέφεραν λουλούδια! Αν τους κοίταζαν στα μάτια, ίσως να μην μπορούσαν αργότερα να σηκώσουν χέρι!
Η φιλοσοφία της εκπαίδευσης των ΜΑΤ είναι να δημιουργήσει πολεμικές μηχανές έτοιμες για δράση, γεμάτες ενέργεια. Γι’ αυτό υποβάλλονται διαρκώς σε σκληρές ασκήσεις ετοιμότητας και συντονισμένων κινήσεων, ώσπου να φτάσουν στην εξάντληση… Η αναμονή μέσα στις κλούβες, η πολύωρη ορθοστασία, ώρες πριν και ώρες μετά τις διαδηλώσεις, η σκληρή αντιμετώπιση από τους ανώτερους επιδρούν στον ψυχισμό τους και τους γεμίζουν οργή που ψάχνει να ξεσπάσει!
Οι αυτοβιογραφικές αφηγήσεις του Χρήστου Μπρατάκου στο βιβλίο του «ΜΑΤ - Οι κρανοφόροι», που έγραψε μετά την παραίτησή του από την Αστυνομία, δείχνουν πόσο αλλάζει τον χαρακτήρα ενός αστυνομικού η εκπαίδευσή του στα ΜΑΤ: «Τρεις μήνες έχεις εκεί μέσα και έγινες ίδιος μ' αυτούς» του λέει η φίλη του Έλενα στη σελίδα 32, διαπιστώνοντας ότι ανάμεσά τους δημιουργήθηκε αγεφύρωτο χάσμα.
Κόντρα με επιτελείς
Στην πρόσφατη μαθητική διαμαρτυρία έξω από τη ΓΑΔΑ, που κατέληξε σε οδομαχίες, οι οκτώ από τους είκοσι αστυνομικούς μιας διμοιρίας τραυματίστηκαν και αποχώρησαν. Οι υπόλοιποι έμειναν σε αμυντική στάση, δεχόμενοι γιαούρτια, αλεύρι και πέτρες, ώς τη στιγμή που ο επικεφαλής τούς διέταξε να οπισθοχωρήσουν: «Τους παίρνω και φεύγω! Είστε ανίκανοι!» είπε μέσω ασυρμάτου στο Κέντρο!
Οι άνδρες των ΜΑΤ κατηγορούν τους επιτελείς της ΕΛ.ΑΣ. για ατολμία: «Σχέδια αντιμετώπισης κάθε λογής επεισοδίων έχουν καταρτιστεί κι έχουμε εκπαιδευτεί άψογα σ’ αυτά. Ομως, ποτέ δεν τα εφαρμόζουμε, γιατί δεν μας δίνουν εντολή» λέει ο Κώστας Π.
Αλλά και οι συνδικαλιστές της ΕΛ.ΑΣ. καταγγέλλουν: «Η πολιτική και η φυσική ηγεσία εκθέτουν τα ΜΑΤ, χρησιμοποιώντας τα χειμώνα - καλοκαίρι ως αιχμή του δόρατος, αλλά χωρίς σχεδιασμό. Είναι πάντα μπροστά είτε στα γήπεδα είτε στις πορείες, ανεξάρτητα αν έχουν να αντιμετωπίσουν αναρχικούς ή συνταξιούχους. Κινδυνεύει καθημερινά η ζωή τους και καθημερινά έχουμε τραυματίες. Δεν μπορεί κανείς να παίζει πολιτικά παιχνίδια στην πλάτη τους» λέει το μέλος του Δ.Σ. της ΕΝΑΥΑ Αντώνης Λιακόπουλος.
Η γέννησή τους και τα πρώτα χρόνια με τον Αρκουδέα
Οι Μονάδες Αποκατάστασης Τάξης δημιουργήθηκαν με σκοπό την απαλλαγή των υπόλοιπων υπηρεσιών από την καταστολή ταραχών. Η ιδέα ανήκε στον πρωθυπουργό της χούντας Σπύρο Μαρκεζίνη, αλλά η εντολή για τη δημιουργία τους δόθηκε το 1976 από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και «νονός» τους ήταν ο πρώτος υπουργός Δημόσιας Τάξης της Μεταπολίτευσης Αναστάσιος Μπάλκος.
Τα ΜΑΤ δημιούργησαν οι αξιωματικοί της Αστυνομίας Ηλίας Ψυχογιός, Γεώργιος Σαμπάνης και Θεόδωρος Χαρλαύτης, που εκπαιδεύτηκαν ειδικά στην Αμερική. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο πρώτος αναλάμβανε την εκπαίδευσή τους με ομαδικές ασκήσεις, σχηματισμούς και εξάσκηση στη ρίψη και τη χρήση δακρυγόνων, ενώ ο δεύτερος γινόταν διοικητής τους. Η πρώτη μονάδα αποτελούνταν από 150 άνδρες από διάφορες υπηρεσίες της Αστυνομίας και αργότερα προστέθηκαν άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων του Στρατού.
Διοικητικά αποτελούν την Υποδιεύθυνση Αποκατάστασης Τάξης (ΥΑΤ) που υπάγεται στο 3ο Τμήμα (Επιχειρήσεων) της Διεύθυνσης Γενικής Αστυνόμευσης, όπως και η Υποδιεύθυνση Μέτρων Τάξης (ΥΜΕΤ), στην οποία ανήκουν οι ομάδες με την μπλε στολή που δημιουργήθηκαν αργότερα για υποστήριξη στα ΜΑΤ. Απασχολούν συνολικά 2.200 αστυνομικούς, με 780 να υπηρετούν στην ΥΑΤ και 1.420 στην ΥΜΕΤ. Αλλα 720 άτομα απαρτίζουν την αντίστοιχη διεύθυνση της Θεσσαλονίκης, ενώ δυνάμεις υπάρχουν στην Πάτρα, στο Ηράκλειο, στη Λάρισα και σε άλλες πόλεις.
Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, τα καθημερινά πλέον «ραντεβού» των ΜΑΤ με τους αντιεξουσιαστές έχουν γεννήσει χρόνια τώρα μια τόσο ανεπανάληπτα αμφίδρομη σχέση αγάπης - μίσους μεταξύ αυτών των δύο εντελώς διαφορετικών κόσμων, που ο ένας νιώθει ότι δεν υπάρχει χωρίς τον άλλον! Το να βρίσκονται αντιμέτωποι είναι σαν παρτίδα… τάβλι! Στην προοπτική της νίκης και οι δύο πλευρές δεν διστάζουν να ρισκάρουν. Συνήθως, βέβαια, εκείνοι που την πληρώνουν είναι οι αθώοι…
Τα πρώτα χρόνια μετά την ενοποίηση Αστυνομίας Πόλεων και Χωροφυλακής και την ίδρυση της ΕΛ.ΑΣ. το 1984, οι κανόνες του «παιχνιδιού» ήταν διαφορετικοί. Τώρα φαντάζει αδιανόητο, αλλά οι τότε επικεφαλής των ΜΑΤ, όπως ο αείμνηστος Νίκων Αρκουδέας ή ο Κώστας Τασάκος, σέβονταν τους επικεφαλής των αναρχικών, συζητούσαν μαζί τους και έβρισκαν σημεία συνεννόησης! Τα γεγονότα που ακολούθησαν τον θάνατο του 15χρονου Μιχάλη Καλτεζά και την κατάληψη στο Χημείο το 1985 άλλαξαν τα πάντα…
Τα παιδιά της διπλανής πόρτας με τον βασικό μισθό των 683 ευρώ
Τα ΜΑΤ απαρτίζονται από «παιδιά της διπλανής πόρτας», που κινδυνεύουν καθημερινά να καούν ζωντανά από τις μολότοφ ή να σπάσουν χέρια και πόδια από τις πέτρες. Συνολικά 158 από αυτούς τραυματίστηκαν τις τελευταίες μέρες! Κι όμως, ανήκουν κι αυτοί στη «γενιά των 700 ευρώ»!
Για την ακρίβεια, ο βασικός μισθός τους είναι 683 ευρώ και κάθε τρία χρόνια προσαυξάνεται κατά 81 ευρώ (επίδομα τριετίας), ενώ το επίδομα επικινδυνότητας έγινε μόλις πρόσφατα 80 ευρώ από 59 που ήταν. Υπερωριακή απασχόληση δεν υπάρχει και μόνο τα νυχτερινά πληρώνονται έξτρα. Συχνά λείπουν ώς και έναν μήνα στην επαρχία, με το επίδομα εκτός έδρας των 35 ευρώ ημερησίως να πρέπει να πληρώσει ρούχα, φαγητό και διαμονή! Δεν περνάει μέρα όμως που να μην εργαστούν για τουλάχιστον δέκα ώρες!
Στα πρόσφατα επεισόδια, τροχονόμοι στην Αγία Παρασκευή είδαν τον οδηγό ενός Ι.Χ. να κάνει επικίνδυνους ελιγμούς, να σταματάει και να ρίχνει νερό στο πρόσωπό του… Νόμισαν ότι είναι μεθυσμένος, αλλά τους αποκάλυψε ότι υπηρετεί στα ΜΑΤ και ύστερα από είκοσι ώρες εξαντλητικής δουλειάς νύσταζε τόσο, που τους ζήτησε να τον πάνε στο σπίτι του για να μην προκαλέσει ατύχημα! Σε όλο αυτό το σκηνικό ακόμη και το σύνθημα των διαδηλωτών «τρεις κι εξήντα παίρνετε και τον κόσμο δέρνετε» είναι ίσως ακόμη μία γροθιά στο στομάχι των ανδρών που απαρτίζουν τα ΜΑΤ, σε μια περίοδο ιδιαίτερα φορτισμένη γι’ αυτούς από όλες τις απόψεις.
Σχηματισμοί και εξοπλισμός
Η οργανική μονάδα των ΜΑΤ (η διμοιρία) αποτελείται συνήθως από 25 άντρες και έναν επικεφαλής αξιωματικό. Ωστόσο, μπορεί να επιχειρεί και σε ομάδες των δώδεκα ή των έξι, πάντα εφοδιασμένη με την τελευταία λέξη του εξοπλισμού:
- Ασπίδα: φτιαγμένη από πλεξιγκλάς, προσαρτάται στο μέσα μέρος του αγκώνα με μια δερμάτινη ζώνη και με χειρολαβή στην παλάμη.
- Κλομπ: είναι λαστιχένια δύο ειδών, ένα κοντό και ένα μακρύ με εσωτερικό σπείρωμα, ώστε να τεντώνεται όταν κατεβαίνει προκαλώντας περισσότερο πόνο. Μερικές φορές τα χρησιμοποιούν με τη λαβή προς τα έξω, κάτι που είναι παράνομο.
- Κράνος: είναι μεγάλης αντοχής με ειδικό σκιάδιο -για να προστατεύεται ο αυχένας- και προσωπίδα. Στο πίσω μέρος του κολλούν αυτοκόλλητα με διαφορετικό χρώμα και σχήμα για κάθε διμοιρία, με σκοπό την εύκολη αναγνώριση και ανασύνταξη.
- Φόρμα: στρατιωτικού τύπου σε χακί χρώμα. Οι στολές των ΜΑΤ δεν φέρουν αριθμό ώστε να μην είναι αναγνωρίσιμοι.
- Περικνημίδες και άλλα εξαρτήματα: από πλαστικό, προστατεύουν τον κορμό, τους ώμους και τους βραχίονες από χτυπήματα.
- Αλεξίσφαιρο γιλέκο: προστατεύει τον κορμό από τυχόν πυροβολισμούς.
- Σακίδιο: περιέχει αντιασφυξιογόνα μάσκα, δακρυγόνα, κροτίδες κρότου-λάμψης και πυροσβεστήρα.
- Ζώνη: έχει κρεμασμένες χειροπέδες και το υπηρεσιακό όπλο.
- «Φυσούνα»: χρησιμοποιείται για τον ψεκασμό χημικών από έναν ή δύο αστυνομικούς σε κάθε διμοιρία, που δεν φέρουν ασπίδα.
Ο επικεφαλής αξιωματικός δεν φέρει ασπίδα και προστατευτικά σώματος, για να μετακινείται εύκολα στο πεδίο των επιχειρήσεων και να έχει πλήρη εποπτεία της εξέλιξης. Αντίθετα, διαθέτει ασύρματο για να επικοινωνεί συνεχώς με τον θάλαμο επιχειρήσεων της Αστυνομικής Διεύθυνσης.
ΜΑΝΟΣ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ
Το παραπάνω αναλυτικό άρθρο δημοσιεύτηκε στις 21.12.2008 στo espressonews.gr.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου